HỌC VỊ NGÀY XƯA
Sưu tầm
Đêm qua tự nhiên lục lại mấy cuốn sách cũ trên giá sách , Tiểu Siêu lại kiếm được một cuốn sổ tay văn hoá khá hay . Trong đó có phần nói về học vị ngày trước , nhân đây xin gửi tới cho chư vị xem qua .
Vào thời kỳ nhà Trần , học vị cao nhất là thái học sinh . Những người đỗ thái học sinh được chia ra làm 3 hạng ( gọi là tam giáp ) . Đó là :
- Đệ nhất giáp
- Đệ nhị giáp
- Đệ tam giáp
Đồng thời , trong danh hiệu Đệ nhất giáp nhà Trần cũng đặt ra danh hiệu tam khôi cho ba người đứng đầu danh hiệu này . Đó là :
- Trạng nguyên
- Bảng nhãn
- Thám hoa
Còn danh hiệu tiến sĩ có xuất xứ bắt đầu từ đời Trần ( năm 1374 ) , danh hiệu này được dùng thay thế cho danh hiệu thái học sinh thời trước đó . Nhưng trước đó , nhà Trần từng đặt lệ lấy hai trạng nguyên trong các kỳ thi ( lý do là sự phát triển kinh tế văn hoá không đồng đều giữa các vùng ) . Đó là Kinh trạng nguyên cho vùng đất cũ và Trại trạng nguyên cho vùng đất mới mở mang . Nhưng lệ này đã được bỏ đi vào năm 1275 .
Sang đến thời kỳ nhà Lê, tiến sĩ vẫn chia làm ba hạng ( tam giáp ) và vẫn được đặt là tam khôi , sau đó , lại chuyển thành :
- Tiến sĩ cập đệ( đệ nhất giáp )
- Tiến sĩ xuất thân ( đệ nhị giáp )
- Đồng tiến sĩ xuất thân ( đệ tam giáp hoặc tiến sĩ phụ bảng )
Và khoa thi hội đầu tiên của nhà Lê là vào năm 1442 , trong 450 thí sinh tham gia , chọn ra được 33 tiến sĩ . Trong đó , Nguyễn Trực đã đỗ trạng nguyên , sau đó ông này đi xứ sang Trung Quốc và lại được nhà Minh bên đó phong chức trạng nguyên , nên Nguyễn Trực còn được gọi là Lưỡng quốc trạng nguyên (tức Trạng nguyên hai nước ) . Cũng trong kỳ thi đó , Nguyễn Như Đỗ đậu bảng nhãn và Lương Nhữ Hộc đỗ thám hoa . Cũng trông số tiến sĩ của khoa thi này còn có Ngô Sĩ Liên , sau này trở thành một nhà sử học nổi danh .
Trong kỳ thi hương , học vị cao nhất là hương cống ( sau này đã được đổi thành cử nhân ) và sinh đồ (sau đổi thành tú tài ) . Và một thí sinh có thể đỗ tú tài nhiều lần ( vì ko vượt quá tam trường ) nên mới có những học vị như tú kép , tú mền ( tức là đỗ hai lần tú tài , ba lần tú tài , theo lối gọi của dân gian ) . . . Còn đỗ đầu của thi hương là thủ khoa , giải nguyên .
Trong khi đó , nhà Nguyễn lại cực đoan chuyên chế hơn nên không lấy trạng nguyên mà đặt thêm học vị phó bảng cho những người đỗ thi hội với phân số cao , nhưng chưa đủ phân số để vào dự kỳ thi đình .
Trên là một số học vị ngày xưa của đất nước VN chúng ta . Không biết vị nào có nhiều tư liệu về việc này , xin bổ sung giúp Tiểu Siêu .
Tiểu Siêu
__________________
Lai như lưu thủy hề, thệ như phong
Bất tri hà xứ lai hề, hà sở chung